(VAFTHRÚDNÍSMÁL)
Treść: Odin wyzywa olbrzyma Wafthrudnira na szermierkę słowną, by sprawdzić, który z nich jest mądrzejszy. Jak zwykle, nie podaje swego prawdziwego imienia. Stawką w tym "pojedynku" jest życie tego, który nie udzieli właściwej odpowiedzi na zadane pytanie. Przegrywa olbrzym.
Pieśń powtarza wiadomości zawarte w Wieszczbie Wölwy.
Odin rzekł:
1. "Radź mi teraz, Friggo! gotuję się
By Wafthrudnira odwiedzić;
Chęć wiedzy moja jest wielka, by o dawnych dziejach
Dowiedzieć się od olbrzyma".
Frigg rzekła:
2. "Pragnęłabym Ojca Bohaterów
Zatrzymać w grodzie bogów,
Bo niestety żaden olbrzym - wiem - nie dorównuje
Mocą Wafthrudnirowi".
Odin rzekł:
3. "Wiele jeździłem, wiele doświadczyłem,
Wielu bogów badałem,
Wiedzieć teraz wolę
Jak Wafthrudnir żyje".
Frigg rzekła:
4. "Jedź więc zdrów! i zdrów powracaj!
Niech ci się wiedzie w drodze!
Niech ci szczęście sprzyja, Aldafadir, gdy wyzwiesz
Olbrzyma na walkę słów".
5. Ruszył więc Odin, by zbadać mądrość
Wszechwiedzącego Wielkoluda;
Przybył pod dwór, co Íma ojciec miał;
Ygg wszedł natychmiast.
Odin rzekł:
6. "Bądź pochwalon, Wafthrudnir! Do hali twej wszedłem,
By cię samego ujrzeć;
Naprzód chcę wiedzieć, czy jesteś tylko mądry,
Czy wprost wszechwiedzący, Olbrzymie!"
Wafthrudnir rzekł:
7. "A cóż to za mąż, co wszedł do mej sali
I zuchwałymi obrzuca mnie słowy?
Nie wyjdziesz z naszej hali,
Jeśliś nie jest rozumniejszy".
Odin rzekł:
8. "Gagnrad zwę się, z rozstajów przychodzę,
Złakniony, na salę twoją,
Zaproszenia trzeba mi twego - długo wędrowałem -
I gościnności twej, olbrzymie!"
Wafthrudnir rzekł:
9. "Nie stój więc na progu, Gagnradzie,
Zajmij miejsce w sali!
Wtedy zobaczym, który więcej wie,
Gość czy stary thul".
Odin rzekł:
10. "Chudopachołek, gdy do bogatego przyjdzie,
Niech mądrze mówi, lub milczy,
Wielkie gadulstwo na złe wychodzi
Temu, co gościem jest u oziębłych ludzi".
Wafthrudnir rzekł:
11. "Powiedz mi, Gagnrad, co na progu stojąc
Sprawności swej chcesz dać dowód,
Jak zowie się koń, co ciągnie dzień nowy
Rodowi ludzkiemu?"
Odin rzekł:
12. "Skinfaxi zwie się ten, co ciągnie dzień jasny
Rodowi ludzkiemu.
Najlepszy śród koni jest on u Hreidgotów,
Pięknie lśni jego grzywa".
Wafthrudnir rzekł:
13. "Powiedz mi, Gagnrad, co na progu stojąc
Sprawności swej chcesz dać dowód,
Jak zwie się rumak, co od wschodu ciągnie
Noc najwyższym bogom?"
Odin rzekł:
14. "Hrimfaxi zwie się ten, co każdą ciągnie
Noc najwyższym bogom;
Piana z pyska mu pada każdego poranka -
Stąd rosa jest w dolinach".
Wafthrudnir rzekł:
15. "Powiedz mi, Gagnrad, co na progu stojąc
Sprawności swej chcesz dać dowód,
Jak zwie się rzeka dzieląca
Ziemie olbrzymów od bogów?"
Odin rzekł:
16. "Ifing zwie się rzeka
Dzieląca ziemie olbrzymów od bogów;
Otwarta płynie ona od wiecznych czasów,
Lodem nie pokryje się nigdy".
Wafthrudnir rzekł:
17. "Powiedz mi, Gagnrad, co na progu stojąc
Sprawności swej chcesz dać dowód,
Jak zwie się pole, gdzie na bój pociągną
Surt i bogi błogosławione?"
Odin rzekł:
18. "Wigrid zwie się plac, gdzie na bój pociągną
Surt i bogi błogosławione;
Sto mil na wszystkie strony
Oznaczone im jest pole bitwy".
Wafthrudnir rzekł:
19. "Mądry jesteś, gościu! Siądź na ławie olbrzyma,
Porozmawiajmy siedząc.
Głowę dasz w zakład, tu w tej sali, gościu,
W zawodach o większą wiedzę".
Odin rzekł:
20. "Powiedz mi pierwszą rzecz, jeślić rozumu starczy,
I ty, Wafthrudnir, wiesz:
Skąd powstała ziemia i sklepienie niebios -
Mądry Olbrzymie!"
Wafthrudnir rzekł:
21. "Z Ymira ciała ziemia jest stworzona,
A góry z jego kości,
Niebo z czaszki zimnego jak szron olbrzyma,
A z krwi jego - morze".
Odin rzekł:
22. "Powiedz rzecz drugą, jeślić rozumu starczy,
I ty, Wafthrudnir, wiesz:
Skąd powstał miesiąc, co nad ludźmi wędruje,
I słońce tak samo?"
Wafthrudnir rzekł:
23. "Mundilfari zwie się, on Miesiąca ojcem
I Słońca tak samo.
Niebo okrążać mają co dzień
Ludziom ku lat liczeniu".
Odin rzekł:
24. "Powiedz po trzecie - sądzę, żeś mądry -
Jeśli, Wafthrudnir, wiesz:
Skąd dzień powstał, co nad ludem kroczy,
Albo noc z nowiem?"
Wafthrudnir rzekł:
25. "Delling zwie się, on jest Dnia ojcem
Lecz Noc zrodzona jest z Norwi,
Miesiąc na nowiu i pełnię dały bogi
Ludziom ku lat liczeniu".
Odin rzekł:
26. "Powiedz po czwarte - sądzę, żeś mądry -
Jeśli - Wafthrudnir - wiesz,
Skąd ziemia i ciepłe lato przyszły
Wpierw do mądrych bogów?"
Wafthrudnir rzekł:
27. "Windswal zwie się, on jest Zimy ojcem,
A Swasud - Lata rodzicem
[.................................]
[.................................]"
Odin rzekł:
28. "Powiedz po piąte - sądzę, żeś mądry -
Jeśli - Wafthrudnir - wiesz,
Kto był najstarszy, czy z Asów rodu, czy z Ymira?
W zaczątku wieków?"
Wafthrudnir rzekł:
29. Przed wiekami zim, przed stworzeniem ziemi
Bergelmir się urodził;
Thrudgelmir był rodzicem,
A Aurgelmir dziadem".
Odin rzekł:
30. "Powiedz po szóste - sądzę, żeś mądry -
Jeśli - Wafthrudnir - wiesz,
Skąd powstał Aurgelmir w rodzie olbrzymów,
Mądry Wielkoludzie!"
Wafthrudnir rzekł:
31. "Z Eliwagu ciekły krople jadu,
Póki z nich olbrzym nie wyrósł,
Od niego cały ród pochodzi -
Dlatego taki okrutny"
Odin rzekł:
32. "Powiedz po siódme - sądzę, żeś mądry -
Jeśli - Wafthrudnir - wiesz,
Jak spłodził dzieci ów dzielny olbrzym
Bez stosunku z olbrzymką?"
Wafthrudnir rzekł:
33. "Pod pachą szronem okrytego Thursa
- Mówią - rósł syn i córka;
Noga z nogą zrodziła mądrego olbrzyma
Szcześciogłowego syna".
Strofa 33, w.4:
Olbrzymi byli często wielogłowi. Babka boga Tyra miała 900 głów.
Odin rzekł:
34. "Powiedz po ósme - sądzę, żeś mądry -
Jeśli - Wafthrudnir - wiesz,
Co jako pierwsze pomnisz, lub przede wszystkim znasz?
Wszechwiedzący Olbrzymie!"
Wafthrudnir rzekł:
35. "Przed wiekami zim, przed stworzeniem ziemi
Bergelmir się urodził;
Oto pierwsze, co pomnę, jak mądrego olbrzyma
Położono na leże".
Strofa 35, w.4:
Niejasne, na czym położono olbrzyma Bergelmira. Rkps. ludr zaświadczone jest w dwóch znaczeniach: jako "trąba" (róg) i jako "szuflada na mąkę pod kamieniami młyńskimi". Snorri, który czerpał z żywej jeszcze tradycji ustnej pisze (Gylfaginning, rozdz. 7), że podczas potopu, gdy wszyscy Thursowie zginęli, uratował się jeden tylko Bergelmir, który wsiadł na swój ludr wraz z żoną.
Odin rzekł:
36. "Powiedz po dziewiąte - sądzę, żeś mądry -
Jeśli - Wafthrudnir - wiesz,
Skąd przychodzi wiatr, co wieje po morzach,
Widzieć go nikt nie może".
Wafthrudnir rzekł:
37. "Hraeswelg zwie się, co siedzi u niebios kraju,
Olbrzym w postaci orła,
Z jego skrzydeł wiatr - mówią - wieje
Na ludzi."
Odin rzekł:
38. "Powiedz po dziesiąte, ty co Asów losy
Wszystkie Wafthrudnir, znasz,
Skąd Njörd przybył między synów Asów
(Świątyń i świątków tysiącem rządzi)
Choć z Asów nie pochodzi?"
Wafthrudnir rzekł:
39. "W Wanaheimie stworzyli go wiedzy pełno
Władcy i dali go w zakład bogom,
Przy końcu świata wróci on do domu,
Do wiedzy pełnych Wanów".
Odin rzekł:
40. "Powiedz po jedenaste - sądzę, żeś mądry -
Jeśli - Wafthrudnir - wiesz,
Co to za woje, co na dziedzińcu Odina
Rąbią się co dzień?"
Wafthrudnir rzekł:
41. "Polegli bohaterowie nad dziedzińcu Odina,
Rąbią się co dzień:
Wybór robią, kogo bić, i z bitwy wracają,
Potem siedzą wszyscy razem w zgodzie".
Strofa 41, w.1:
dziedziniec Odina - Walhalla, gdzie walkirie przyprowadzają bohaterów, którzy padli w walce.
Odin rzekł:
42. "Powiedz po dwunaste, skąd bogów dzieje
Wszystkie - Wafthrudnir - znasz?
O tajemnicach olbrzymów i bogów
Najświętszą mówisz prawdę,
Ty wszechwiedzący Wielkoludzie!"
Wafthrudnir rzekł:
43. "O dziejach wszystkich bogów i olbrzymów
Prawdę potrafię powiedzieć,
Bom wszystkie światy obszedł,
Dziewięć światów zwędrował aż do Niflhelu w dół,
Gdzie ci są, co śmiercią umarli".
Odin rzekł:
44. "Wiele jeździłem, wiele doświadczyłem,
Wielu bogów badałem:
Jacy ludzie żyć będą, gdy najsroższej zimy klęska
Kiedyś się skończy?"
Wafthrudnir rzekł:
45. "Lif i Lifthrasir kryją się
W lesie Hoddmimir;
Rosa poranna jest ich pożywieniem,
Nowe od nich plemię się zrodzi".
Odin rzekł:
46. "Wiele jeździłem, wiele doświadczyłem,
Wielu bogów badałem:
Skąd przyjdzie słońce na puste niebo
Gdy Fenrir obecne połknie?"
Wafthrudnir rzekł:
47. "Alfrödull urodzi córkę jedyną
Zanim ją Fenrir połknie:
Ona to będzie chodzić, gdy bogowie zginą,
Drogami matki!"
Odin rzekł:
48. "Wiele jeździłem, wiele doświadczyłem,
Wielu bogów badałem:
Co to za dziewice, co lecą nad morzem,
Mądrością obdarowane?"
Wafthrudnir rzekł:
49. "Trzy stada dziewic przylecą i opadną
Nad Mögthrasira osadą,
Duchy opiekuńcze, do ludzi lecą,
Choć u olbrzymów zrodzone".
Odin rzekł:
50. "Wiele jeździłem, wiele doświadczyłem,
Wielu bogów badałem:
Jacy Asowie w boskich mieszkać będą ogrodach,
Gdy Surta ogień zgaśnie?"
Wafthrudnir rzekł:
51. "Widar i Wali bogom świątynie zbudują,
Gdy Surta ogień zgaśnie;
Modi i Magni odziedziczą Mjöllnira,
Gdy Wingnir zmęczon walką będzie".
Odin rzekł:
52. "Wiele jeździłem, wiele doświadczyłem,
Wielu bogów badałem:
Co śmierci przyczyną Odina się stanie,
Gdy losy się bogów rozstrzygną?"
Wafthrudnir rzekł:
53. "Wilk pochłonie Ojca Wieków,
Widar go pomści;
Przeklętą rozszczepi mu paszczę
Nim bój się skończy".
Odin rzekł:
54. "Wiele jeździłem, wiele doświadczyłem,
Wielu bogów badałem:
Co szepnął Odin do ucha synowi,
Nim go na stos złożono?"
Wafthrudnir rzekł:
55. "Nie wie nikt, co w zaczątku dni
Rzekłeś synowi do ucha.
Śmiercią naznaczonymi usty objawiłem mądrość przeszłości
I zmierzch bogów.
Odinowi tu zdradziłem mądrość słowa -
Ty zawsze z wszystkich najmędrszym będziesz".
Strofa 55:
Wafthrudnir rozpoznaje teraz Odina: nie umie odpowiedzieć na ostatnie pytanie i musi zapłacić głową.
