Yezidi
We wschodniej Turcji pozostało jeszcze kilka tysięcy wyznawców Yezidizmu. W którejś gazecie był kiedyś wywiad z najstarszym żyjącym wyznawcą Yezidizmu, który mówił o kilku podstawach tej religii:
Wyznawcy Yezidizmu czczą Shaitana, lecz nazywają go TAVUS. Wierzą, że islamski bóg Allah i Tavus byli sobie równi, lecz pewnego dnia Allah oszukał Tavusa i zabrał mu część mocy. Wyznawcy Yezidizmu wierzą, że pewnego dnia Tavus odbierze swą skradzioną mu moc.
Natomiast w Wielkiej Encyklopedii Larusa napisane jest, że Yezidizm jest odłamem islamu, jak można rzec wręcz sektą. Yezydzi wierzą, że to Allah stworzył świat i oddał go we we władanie Tavusowi. Jednak Tavus nie wykorzystywał swej władzy we właściwy sposób. Dowiedział się o tym Allah, jednak wybaczył Tavusowi, gdy ten na znak skruchy płakał przez 7000 lat. Słowo yezidi pochodzi z perskiego Bóg i Yazata. Wyznawcy tej religii posługują się dwoma księgami - Kitab - ul Cilve oraz Mushaf-i Res ( Czarna Księga ).
A takie oto info znalazłem na stronie www.magiasmoka.w.interia.pl:
Definicja
Jezydzi są wspólnotą religijną, do której zalicza się etniczną przynależność Kurdów. Obecnie jest ponad 300,000 ludzi na całym świecie, którzy wyznają Jezydyzm. Większość z nich żyje w Iraku. Ich ośrodek religijny to grób Sheikha Adina w Lalish, na północny-wschód od miasta Mosul. W tym właśnie regionie znajduje się także rezydencja ich przywódcy.
Istnieje wiele teorii co do właściwej definicji Jezydyzmu. Jedna z nich nawiązuje do imienia Caliph Yazid I. Nazwa Jezydyzm może też pochodzić od imienia "Ahura Mazda", od którego pochodzi termin "Yazdan". Słowo to oznacza w przybliżeniu "ludzie, których wybrał Bóg".
Krótki zarys religii Jezydów i jej historycznego rozwoju
W religii Jezydów możemy odnaleźć ślady zachodnio-irańskiego Zoroastryzmu, jak również starych wierzeń mezopotamskich, żydowskich, chrześcijańskich, czy muzułmańskich. Praktyki jednak utrzymywane są "w tajemnicy". Źródła pisane nie odgrywają większej roli w obrzędach religijnych. Zasady różnią się u poszczególnych odłamów, a nawet w zależności od poszczególnych wyznawców. Oznacza to, że każdy wierny aktywnie przyczynia się do rozwoju religii.
Nikt nie może nawrócić się na Jezydyzm, gdyż uważa się, że Jezydem można stać się tylko przez urodzenie się nim. Prawo dotyczące małżeństw jest bardzo surowe. Poza tym, wspólnota religijna Jezydów podzielona jest na kasty: dostojników (Schech i Pir) i ludzi świeckich (Mirid). W centrum wspólnoty jest Mir. Każdy Jezyd musi przynależeć do wspólnoty co najmniej dziewięciu innych wiernych. Przestrzegają oni kulturowych tabu, które nakazują unikanie pewnych posiłków, czy kolorów. Istnieją też pewne zasady dotyczące higieny czy odpowiednich ubrań. W życiu religijnym, rodzinie, czy życiu publicznym każdy wyznawca Jezydyzmu posiada określoną rolę. Kobiety nie zasłaniają twarzy, a w dawniejszych czasach ich zdanie odgrywało znaczącą rolę w sprawach wspólnoty.
W życiu Jezydów jest wiele rytuałów inicjacyjnych, podczas których wyznawcy stopniowo zyskują swoją tożsamość religijno-kulturową. Najważniejszymi z nich są m.in.: Bisk (obcięcie włosów), Helal (chrzest), Dawet (ślub) i ceremonia pogrzebowa. Ceremonia ta ma na celu przypomnienie o końcu, a zarazem o początku nowego życia, kiedy dusza przenosi się do nowego ciała. Tutaj odnajdujemy dobrze znane teorie odrodzenia z Hinduizmu (Samsara), czy koncept migracji duszy. W Jezydyzmie jest też inna teoria czasu. Czas jest cykliczny, a wszystkie wydarzenia we wszechświecie powtarzają się cyklicznie. Dlatego też ważnym symbolem dla Jezydów jest koło. W wielu ceremoniach religijnych tańczą oni w kole wokół świętych miejsc kultu. Melek naznaczył swych ludzi zataczając krąg swym palcem wokół Jezydów i mówiąc: "Ci, którzy są w kole, są moim ludem".
Korzenie Jezydyzmu nigdy nie zostały tak naprawdę zdefiniowane. Niemniej jednak przeważają tu dwie teorie. Jedna głosi, że Jezydyzm rozwinął się na podstawie poglądów wczesnego przywódcy, jakim był Sheikh Adi Ibn Musafir (1074-1162). Druga teoria zakłada, że Jezydyzm powstał jako mieszanina różnych wschodnich religii (Islamu, Chrześcijaństwa, Zoroastryzmu, Mitraizmu, itd.), po czym wraz z biegiem czasu, stał się niezależną religią. Ten pogląd mogą potwierdzać także dwie święte księgi Jezydów: Kitab al Dschwila (Księga Odsłony) i Meshefa Res, Czarna Księga, która zawiera mieszaninę różnych tradycji religijnych, np. w micie o stworzeniu świata, pierwszymi ludźmi są u Jezydów Adam i Ewa, są tam nauki aniołów, itd. Poza tym udowodniono też, podobieństwa pomiędzy zwyczajami i ceremoniami Jezydów a obrzędami Mitraizmu pochodzącymi sprzed około 2000 lat. Stąd też podobieństwo co do roli zwierząt w obrzędach religijnych. W Mitraizmie zabijano byka jako ofiarę rytualną. Podobnie jest w przypadku obrzędów Jezydów, którzy każdej jesieni składają byka w ofierze. Ofiara ta ma na celu zapewnienie pomyślności i harmonii w nadchodzącym roku. Ważna jest również rola węża. Był on uważany za święte zwierzę jeszcze przed czasami Szejka Adi, podobnie jak w przypadku religii Mitry. Szczególnie widać to we wczesnej sztuce zdobniczej Jezydów.
W tym samym regionie co Jezydyzm rozwijały się dwa główne nurty religijne: Mitraizm jako religia patriarchalna i Zoroastryzm. Dowodem na istnienie Jezydyzmu przed czasami Szejka Adi są zapiski w świętej księdze Zoroastryzmu (Awesta). Dr. Pir Mamou Othman, badacz religii, pisze w swym artykule "Jezydzi przed Szejkiem Adi": "Zarówno stara jak i nowa Awesta wspomina grupy, które odnosiły się z niechęcią do nowej religii irańskiej, uznając jej wyznawców za czcicieli DAEVA (daimona), co oznaczało imię ich Boga w języku hinduskim i irańskim". Istnieje wiele podobieństw pomiędzy zoroastryjskim bogiem Ahura Mazda a bogiem Jezydów nazywanym Melek Tau. Ahura Mazda jest często stwórcą rzeczy skończonych, a jego dzieło przejawia się zarówno w ciemności jak i jasności światła.
Chrześcijaństwo wraz z biegiem czasu zaczęło zwalczać zarówno Mitraizm w Rzymie, jak i Judaizm w Palestynie, co ostatecznie doprowadziło do opozycji Islamu jako drugiej potężnej religii patriarchalnej sprzeciwiającej się Chrześcijaństwu i Zoroastryzmowi. Jezydzi zaczęli być zwalczani ze względu na swe powiązania z Mitraizmem i Zoroastryzmem i określani jako "czciciele Diabła".
"Czciciele Diabła"
W religii Jezydów koncept dobra i zła jest wyraźnie rozróżniony, w zależności, czy jest to zgodne z wolą Boga, czy nie. Nic więc nie dzieje się samo, bez boskiej zgody. Kitab al- Dschilwa głosi: "Bóg widzi wszystko, co się dzieje. Zarówno dobro jak i zło pochodzą od Boga". Stąd też wynika boski dualizm: słabością Boga byłoby uznanie innego bóstwa odpowiedzialnego za zło. W religii Jezydów Bóg jest i dobrem i złem równocześnie. Podobnie pochodzenie zła przypisywane jest Bogu – próbując uczynić człowieka dobrym, wymusza on pewne czyny, co z kolei rodzi zło. Można więc powiedzieć, że nie ma w Jezydyzmie personifikacji zła, jak jest to w przypadku innych religii (Szatan, Lucyfer, Diabeł, itd.). Jezydzi zakazują nawet używania słów oznaczających złe siły (Shaitan, Iblis). Dr. Othman odrzuca mit "czcicieli Diabła" i wyjaśnia, że koncept zła wiąże się u Jezydów z przekonaniem, że Bóg dał człowiekowi rozum (Equil) i przez to uczynił ludzi odpowiedzialnymi za swe czyny.
Yalkut Bredderman twierdzi, że według Jezydów, stworzenie świata odbyło się na zasadzie emanacji. Każdy wierny ma więc w sobie część boskiego światła (nur), które jednak może ujawnić się tylko poprzez rozum. Dlatego też każdy Jezyd powinien kierować się rozumem, gdyż poprzez dokonywanie wyborów i dzięki wolnej woli można zmieniać świat i oddzieliś czyny dobre od złych. Jest to duża różnica w stosunku do innych religii. Koncept zła, jak widać to w świętych księgach, jest podobny do mitu o stworzeniu, który rozpowszechnił się w czasach Szejka Adi. Przypomina to filozofię sufizmu, zniesienie granic pomiędzy Bogiem a ludźmi. Widać to wyraźnie w rytuałach z tamtych czasów, gdzie moc Boga przypisana jest człowiekowi i wspólnocie na znak przymierza, w którym zjednoczyli się Bóg i Melek Tau. Przymierze to wymaga rytualnej ofiary, która ma na celu zjednoczenie się z pierwotną siłą.
Jaką więc rolę w religii Jezydów pełni Melek Tau? Dlaczego jego imię wymieniane jest niemal wyłącznie w związku z tzw. "czcią diabła"? Melek Tau (także Tau'usi Melek / Taus-u Melek, lub anioł-paw) był współtwórcą świata. Dopiero po reformach Szejka Adi, ukształtował się koncept Boga jako stwórcy świata i podległego mu wykonawcy jego woli, istoty zwanej Melek Tau. Mity głoszą, że Melek Tau zbuntował się przeciw Bogu, za co został strącony do piekła. Tam płakał przez 7000 lat dopóki nie wypełnił siedmiu mis swymi łzami, którymi następnie zgasił ognie piekielne i uwolnił się. Dlatego też w religii Jezydów nie ma pojęcia "piekła". Według chrześcijańskiego punktu widzenia Melek Tau uznany został za "upadłego anioła", co nie jest prawdą. Jezydzi tłumaczą jego bunt wobec Boga jako próbę. Według nich Bóg nie wymaga bezwzględnego posłuszeństwa, ani od aniołów ani od ludzi. Każdy człowiek może zostać ukarany lub nagrodzony za swe czyny na ziemi. Dla Jezydów Melek Tau (ten, który niesie ogień), posiada, jak ogień, dwuznaczne i sprzeczne cechy. Ten sam ogień, który daje światło, niszczy i pali: jest dobry i zły równocześnie. Tacy też są ludzie – każdy człowiek posiada w sobie część ognia Melek Tau.
W religii Jezydów Melek Tau jest czczony w formie ogromnego brązowego posągu (składającego się ze świecznika i pawia) w ich głównej świątyni w Lalish. Jest tam także złoty tron Pawiego Anioła, używany w ceremonii Ceyna Cemaiye, która odbywa się każdego października w Lalish.
Jezydzi i magia
Magia Jezydów pojawiła się na "scenie okultystycznej" dzięki A. Crowley'owi. Uważał on, że Melek Tau może być zrównany z Szatanem (Shaitan). Dla niego, Shaitan zawierał formułę "magiji seksualnej". W systemie magicznym OTO tradycja Jezydów jest ściśle związana z właściwościami sefiry Jesod (Klifa Gamaliel). Symbolicznie Jesod odnosi się do zmian i jest związana z seksualnymi aspektami magii Jezydów, których Crowley nazywa czcicielami Shaitana (Seta). Niemniej jednak kwestia magii we właściwej religii Jezydów jest sporna. Uważa się nawet, że odrzucają oni magię, a ich tradycje są wyłącznie religijne.
Christiane Oehms
(DR Thüringen)
